Dane epidemiologiczne uzyskiwane w ciągu ostatnich lat wskazują na wzrost rozpowszechnienia zaburzeń depresyjnych wśród dzieci i adolescentów oraz obniżanie średniej wieku, w którym pojawiają się one po raz pierwszy.Poszukując czynników etiopatogenetycznych badacze wskazują na syntezę przyczyn biologicznych, indywidualnych, rodzinnych i środowiskowych.Zwraca się również uwagę, że depresja u rodzica zwiększa prawdopodobieństwo występowania depresji u dziecka.

Depresja jest zaburzeniem afektywnym, zaliczanym do grupy zaburzeń internalizacyjnych,w których występuje rzutowanie do wewnątrz przeżywanych problemów.Zaburzenia nastroju wpływają na funkcjonowanie dzieci i młodzieży we wszystkich obszarach: somatycznym, poznawczym, emocjonalnym i społecznym – powodując cierpienie. Depresja wpływa na jakość przystosowania społecznego oraz radzenie sobie z nauką.

Depresja u dzieci i młodzieży diagnozowana jest na podstawie takich samych kryteriów diagnostycznych jak u osób dorosłych,zawartych w Klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10:Pacjent cierpi z powodu obniżonego nastroju, utraty zainteresowań i zdolności do radowania się, zmniejszenia energii prowadzącego do wzmożonej męczliwości i zmniejszenia aktywności.Do często spotykanych objawów należą:

• osłabienie koncentracji i uwagi
• niska samoocena i mała wiara w siebie
• poczucie winy i małej wartości
• pesymistyczne, czarne widzenie przyszłości
• myśli i czyny samobójcze
• zaburzenia snu
• zmniejszony apetyt

Określone symptomy muszą utrzymywać się co najmniej dwa tygodnie. Z uwagi na ilość objawów oraz ich nasilenie klinicyści określają epizod depresyjny o natężeniu łagodnym, umiarkowanym oraz ciężkim.

Odczuwanie przygnębienia, poczucie zmęczenia i dolegliwości somatyczne są symptomami depresji zarówno u dzieci jak i adolescentów.To co może odróżniaćobraz kliniczny depresji u dzieci i młodzieży to występowanie rozdrażnienia zamiast istotnego obniżenia nastroju, pobudzenia w miejsce spowolnienia psychoruchowego, braku przyrostów masy ciała zamiast zmniejszania apetytu oraz przyrostu lub spadku masy ciała mimo niestosowania diety.Specjaliści sugerują również częstsze występowanie objawów bólowych: bóle brzucha, głowy, mięśni, ogólne złe samopoczucie.Ponadto obserwuje się pewne różnice w manifestowaniu objawów depresji z uwagi na etap rozwoju dzieci i młodzieży. U młodszych adolescentów depresja może przebiegać podobnie jak u dzieci, a wraz z dojrzewaniem jej postać przybliża się do obrazu zaburzeń u osób dorosłych.

Często razem z depresją w wieku rozwojowym występują też inne trudności takie jak zaburzenia lękowe, odżywiania, zaburzenia zachowania, opozycyjno-buntownicze, ADHD czy nadużywanie substancji psychoaktywnych.

Depresja jestzaburzeniem nawracającym, które może zakończyć się śmiercią.Badania potwierdzają, że leczenie depresji zmniejsza ryzyko nawrotu.W zależności od stanu pacjenta stosuje się psychoterapię lub psychoterapię i farmakoterapię.Leczeniem zaburzeń zdrowia psychicznego zajmują się psychiatrzy, psychoterapeuci oraz psychologowie kliniczni.

Rozumienie sposobu myślenia, przeżywania oraz zachowania dzieci i nastolatków w depresji - pomaga nam reagować pomocnie oraz towarzyszyć w sposób wspierający  w zdrowieniu. Dlatego warto zadbać o komunikację opartą na szacunku i akceptacji – uwzględniającą potrzeby i emocje młodego człowieka.

Pamiętaj:

• Rozmawiaj z dzieckiem o problemach, o tym, co dzieje się w domu, w szkole i pozaszkołą.
• Staraj się aktywnie słuchać dziecka i szanować jego zdanie.
• Zadbaj o dobrą atmosferę w rodzinie.
• Staraj się efektywnie komunikować, uwzględniaj potrzeby i emocje dziecka.
• Jeśli coś cię niepokoi w zachowaniu dziecka , rozmawiaj z zaufanymi osobami, które je znają
• Zwróć szczególną uwagę na dobre samopoczucie twojego dziecka podczas zmian życiowych, takich jak rozpoczęcie nowej szkoły lub okres dojrzewania.
• Chroń przed przemocą.
• Zachęcaj dziecko do odpowiedniej ilości snu,prawidłowego i regularnego odżywiania się, aktywności fizycznej i robienia rzeczy, które lubi.
• Znajdź czas, aby spędzić go razem z dzieckiem.
• Jeśli twoje dziecko ma myśli o wyrządzeniu sobie krzywdy lub już to zrobiło - szukaj natychmiast pomocy u specjalisty. 

Pomocne telefony :

• Całodobowa bezpłatna infolinia dla dzieci, młodzieży, rodziców i nauczycieli - tel. 800 080 222
• Infolinia dla wychowawcy – pierwszy ogólnopolski telefon zaufania dla nauczycieli -tel.  0801 800 967
• Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji - tel. 22 594 910
• Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży- tel. 116 111
• ITAKA- centrum wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego- tel. 800 70 2222
• Bezpłatna linia wsparcia dla osób po stracie bliskich- tel. 0 800 108 108

Bibliografia:

Dratkowska E.L., Depresja dzieci i młodzieży – podejście poznawczo-behawioralne. Teoria i terapia. www.psychiatria.viamedica.pl

Depresja | Depresja u dzieci i młodzieży (medicover.pl)

Grabowski K., „Terapia poznawczo-behawioralna zaburzeń nastroju, dystymii i zaburzeń dwubiegunowych”, wykłady z dn. 19-20.03.2016 , Uniwersytet SWPS Poznań.

Kendall P. C.,Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, GWP, Sopot 2012.

Kołodziejczyk M., Depresja u dzieci i młodzieży: podstawy teoretyczne, psychoterapia poznawczo-behawioralna,„Terapia poznawczo behawioralna. Depresja”, nr 2/2013.

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziesiąta, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Versalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Kraków-Warszawa 2000.

Psychiatria dzieci i młodzieży, red. Namysłowska I. , Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2012.

Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży, red. Grzegorzewska I., Cierpiałkowska L., Borkowska A.R., PWN, Warszawa 2020, s.411-425.

Uczeń z depresją w szkole, CKN Librus.

Wsparcie ucznia z zaburzeniami nastroju, NCDN Progresfera.